HemaBook, Rozdział 1: Historie o agregacji płytek krwi

Trombocytopenia (małopłytkowość) to stan charakteryzujący się bardzo małą liczbą płytek krwi. W sytuacjach klinicznych często występuje również niezauważalne fałszywe obniżenie liczby płytek krwi zwane pseudotrombocytopenią (PTCP). Jest to zjawisko in vitro spowodowane zlepianiem się ze sobą płytek krwi, w wyniku którego automatyczne analizatory hematologiczne podają fałszywie niską liczbę płytek krwi. Technicy laboratoryjni z trudem próbowali rozwiązać ten problem.

Czy udało im się znaleźć proste rozwiązanie?

Przyjrzyjmy się dwóm przypadkom klinicznym mającym miejsce w czasie pandemii COVID-19.

Opowieść o dwóch szpitalach

Pierwszy przypadek przedstawiamy dzięki uprzejmości szpitala San José Osorno Base Hospital (HBSJO) w Chile. Pacjent bez małopłytkowości wykazanej w wywiadzie, przebywał w tym szpitalu od stycznia do marca 2020 r. Hospitalizacja wiązała się z ostrym krwawieniem z wrzodu trawiennego i zakażeniem pooperacyjnym. Jednak ze względu na zwiększenie się liczby pacjentów z COVID-19, w szpitalu HBSJO rosło również napięcie i liczba hospitalizowanych pacjentów.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów, wszystkie osoby niechorujące na COVID-19, w tym nasz pacjent, byli przenoszeni do innych szpitali.

Omawiany pacjent został przeniesiony do szpitala w Purranque, gdzie kontynuował leczenie. Chociaż szpital w Purranque był wolny od pacjentów z COVID-19, w nagłych sytuacjach klinicznych nie zapewniał tak wszechstronnej opieki, jak szpital HBSJO. Historia tego pacjenta związana jest zatem z dwoma szpitalami. Jak widać z ilustracji, objawy kliniczne pacjenta nie były spójne z wynikami przeprowadzanych badań. W celu zbadania zakłócającego wpływu leków przeciwzakrzepowych na liczbę płytek krwi, pracownicy laboratorium szpitala HBSJO pobrali dwie próbki z krwi pacjenta i wykonali analizę na linii analizy komórkowej CAL 8000 firmy Mindray, wykorzystując dwa różne rodzaje antykoagulantów – EDTA i cytrynian sodu w stężeniu 3,2%. Otrzymano następujące wyniki:

Po pierwszym pomiarze podano wynik PLT-I, natomiast po wykonaniu oznaczenia w kanale RET, w drugim pomiarze podano wynik PLT-O.

Problem został wyjaśniony po przeprowadzeniu mikroskopowej analizy wyników. Po trudnym dla pacjenta transferze pomiędzy szpitalami, otrzymał on wreszcie prawidłową diagnozę i leczenie.

Podstępny, jednak dający się rozwiązać problem medyczny

Chociaż agregacja płytek krwi może prowadzić do postawienia fałszywej diagnozy małopłytkowości, problem ten daje się rozwiązać.

Poznajmy teraz przypadek 23. letniego pacjenta z Chin, który został przyjęty na oddział chorób zakaźnych szpitala w Chinach.

Badanie morfologii krwi pacjenta wykonano na linii analizy komórkowej CAL 8000 firmy Mindray. Wynikało z niej, że liczba płytek krwi wynosiła zazwyczaj 100+, a jednocześnie jedynie 61 z nich zostało oznaczonych na analizatorze CAL 8000 jako „agregaty”. W badaniu mikroskopowym nie było widać agregacji płytek krwi.

Technik laboratoryjny w pierwszej kolejności wykonał badanie z wykorzystaniem obiektywu o niskiej mocy, w którym nie uwidoczniono agregacji płytek krwi. Następnie ocenę liczby płytek krwi wykonano ponownie z wykorzystaniem mikroskopu z olejem imersyjnym. Również w tym badaniu agregaty płytek krwi nie były widoczne.

Na histogramie próbki widoczna powinna być mała liczba krwinek czerwonych lub ich fragmentów. W porównaniu z prawidłowym wykresem rozkładu, w obrazie skategramu widoczne były grudki niebieskich cząsteczek, co wskazywało na agregację płytek krwi.

Na analizatorze CAL 8000 zlecono analizę w kanale RET i otrzymano wynik PLT-O.

W oparciu o powyższe dane można stwierdzić, że określenie liczby PLT-O może ułatwić zidentyfikowanie fałszywie niskich odczytów liczby płytek krwi spowodowanych przez ich agregację PLT i uchronić przed postawieniem błędnej diagnozy.

W obydwóch przypadkach, pseudotrombocytopenia (PCTP) była spowodowana agregacją płytek krwi. Chociaż agregacja płytek krwi jest powodowana przez czynniki in vivo oraz in vitro, przypadki te koncentrują się na sytuacji in vitro.

Pseudotrombocytopenia zależna od EDTA (w skrócie EDTA-PTCA) powodowana przez antykoagulant EDTA stanowi powszechne zjawisko w badaniach laboratoryjnych. Jeśli występuje, a nie zostanie w krótkim czasie zidentyfikowana, wnosi błędne informacje, które mogą prowadzić do błędnej diagnozy pacjenta, a wreszcie do jego niewłaściwego leczenia.

Na szczęście, rozwój technologii w medycynie laboratoryjnej umożliwia wprowadzanie do analizatora hematologicznego coraz większej liczby parametrów, umożliwiając uniknięcie powyższych sytuacji. Obecnie badanie płytek krwi można wykonać poprzez PLT-I (w oparciu o impedancję DC) i PLT-O (w oparciu o fluorescencyjne barwienie kwasu nukleinowego, wykonywane w kanale RET). W przypadkach próbek krwi o dużym ryzyku agregacji, technologia detekcji PLT-O na automatycznym analizatorze hematologicznym z serii BC-6000 firmy Mindray i linii analizy komórkowej CAL8000/60000 może skutecznie korygować zliczenia płytek krwi, szczególnie dla próbek krwi z fałszywym zmniejszeniem liczby płytek krwi ze względu na EDTA.

Bibliografia:

[1] Studium przypadku PLT. LABORATORIO HBSJO CHILE, Drr Sandra.
[2] Can you see the "coastline"? Liuzhou Municipal Liutie Central Hospital, zhenni Lu,xiaoyong Liu, jiajia Huang.
[3] PLT-O, getting a More Accurate Result for EDTA-PTCPPatients. Department of Laboratory Medicine at the Second People's Hospital inNeijiang, Sichuan Province. Zhenzhong Zhou.