Biyokimya Kitabı Bölüm 2: Yanlış Düşük Sonucu Önlemek için Akıllı Yüksek Reaksiyon Etkisi Tanımlaması

Bigang Zhou; Hu Wang; Nancy JI 2021-03-05

pc44-s0@pc

Mindray IVD Pazarlama Departmanı

 

Birçok klinik biyokimya ürünü, antikor-antijen reaksiyonu sonucunda oluşan bir immün kompleksin bulanıklığını ölçen immünotürbidimektrik yöntem ile test edilmektedir. Analit (antijen) konsantrasyonu reaktifte mevcut olan antikor miktarını aşmaya başladığında, antijen-antikor reaksiyonunda yüksek reaksiyon etkisi oluşması kaçınılmaz olacaktır. Bu durum gerektiği şekilde ele alınmazsa, yanlış okuma sonuçları alınabilir. Bu kısa, vaka temelli makalede, modern biyokimya analiz teknolojisinde, yüksek reaksiyon etkisinin neden olduğu yanlış sonuçların nasıl etkin bir şekilde önlendiğinin daha yakından ele alınması amaçlanmaktadır.

 

60 yaşında bir kadın hastaya, biyokimya test kağıdında rutin idrar tahlili ve biyokimya analizöründe mikroalbümin (mALB) idrar testi uygulanmıştır. İdrar sonucunda, idrarda 300 mg/dl'nin üzerinde tahmini konsantrasyon ile yüksek bir protein seviyesi (3+) göstermiş, mALB için biyokimya testi ise 34,62 mg/dl değerini elde etmiştir. İki sonuç arasında anlamlı bir fark mevcuttur. İdrar sonucu testinin sonucu mu anormaldir? Yoksa idrar biyokimya sonuçlarında mı bir sorun vardır?

 

O günkü kalitatif idrar analizi ve mALB idrar biyokimya testi yeniden kalite kontrolden geçirilmiş ve her iki yöntemin de kalite kontrolü normal olmuştur. mALB ilk ölçüm sonucunda bir “PRO” uyarısı (yüksek reaksiyon etkisi alarmı) verilmiş ve reaksiyon eğrisi anormal olmuştur. Ardından, laboratuvar teknisyeni numuneyi 20 kat seyrelttikten sonra çalışmayı tekrarlamış ve 847,7 mg/dl sonucunu elde etmiştir; ancak numune reaksiyon eğrisinin en yüksek seviyeli kalibratör reaksiyon eğrisini aştığını gösteren “RRN” alarm uyarısı verilmeye devam etmiştir. Bunun ardından, numune 30 kat seyreltildikten sonra mALB sonucu 1082,8 mg/dl olarak elde edilmiş ve alarm verilmemiştir. İlk sonuç ve dilüsyondan sonraki test sonuçları arasındaki önemli oranda büyük fark ile düşük serum Alb sonucu (15,1 g/l) ve klinik nefrotik sendromu tanısı, mALB için ilk biyokimya testi sonucunun (34,62 mg/dl) yanlış olduğunu kanıtlamak için yeterlidir.

pc44-s1
Şekil 1: mALB test sonuçları

İdrardaki mALB, böbrek disfonksiyonunu erken evrede tespit etmek için hassas ve güvenilir indekslerden biridir. mALB seviyesinin sürekli olarak izlenmesi; erken böbrek hasarının taranması, erken terapötik müdahale ve nefropatinin prognoz değerlendirmesi için önemli bir klinik anlama sahiptir. Laboratuvarlardan doğru test sonuçları alınması, klinik tanı ve tedavi için çok yararlıdır. Peki bu vakadakine benzer yanlış düşük sonuçlar nasıl önlenir? Klinik biyokimya testinin doğruluğunun iyileştirilebilmesi için, reaktif doğrusallığını genişletmeye yönelik olarak reaktif reaksiyon sisteminin optimizasyonu ve anormal test sonuçlarının tanımlanabilmesini iyileştirmeye yönelik olarak ölçüm sistemlerinin entegrasyonu şeklinde iki boyut göz önünde bulundurulmalıdır.

 

Yüksek Reaksiyon Etkisi nedir?

Yüksek Reaksiyon etkisi, uygun olmayan bir antijen-antikor oranı söz konusu olduğunda meydana gelebilir ve yanlış düşük sonuçlara neden olabilir. Oldukça farklı konsantrasyonlara sahip iki numunenin oluşturduğu antijen-antikor komplekslerinin sayısı eşit olabilir; bu da, sonucun hatalı olmasına katkı sağlar. Bu örnekte, yüksek reaksiyon etkili sonuç mALB idrar testinde meydana gelmiştir.

pc44-s2-1
"Yüksek reaksiyon" etkisinin şematik gösterimi; hatalı şekilde düşük konsantrasyon değerlerinin okunmasına neden olur.Measurement of serum ferritin by a two-site immunoradiometric assay, Anal Biochem 1974; 61: 209-24 Interference in immunoassay. Ann Clin Biochem 1999; 36: 704-721

Yüksek Reaksiyon Etkisi Nasıl Tanımlanır?

Modern biyokimya analizörlerinin anormallik tanımlama fonksiyonuna özellikle dikkat edilmelidir. Günümüzde, Mindray entegre AAA biyokimya testi sistemi, yazılımda dahili olarak birçok güçlü test veri tabanına sahiptir (Örneğin; reaktif uygulama parametresi, reaktif doğrusal aralığı ve reaksiyon kontrol kuralı, yeniden çalışma kuralı vb.). Şekil 2'de, mALB öğesi için doğrusallık aralığı ve Yüksek reaksiyon etkisi kontrol kuralı gösterilmektedir. Mindray AAA kapalı biyokimya sisteminin akıllı algoritması, yüksek reaksiyon etkisinin otomatik olarak tanımlanmasını sağlayarak alarm verebilir ve böylece, test sonuçlarının doğruluğunu iyileştirebilir.

pc44-s2-2
Şekil 2: Yazılımda Dahili mALB Öğesi İndeksi

Şimdi, Mindray biyokimya sisteminin, laboratuvarın mALB testi için daha güvenilir sonuçlar elde etmesine nasıl yardımcı olduğuna bakalım. Ölçüm sonucunun Mindray reaktif doğrusallığı üst limiti olan 300 mg/l'nin üzerinde olması halinde, yazılım “>” uyarısı vererek dilüsyonu ve yeniden çalışmayı tetikleyecektir. Ölçüm sonucunun doğrusallık üst limitinden düşük olması halinde, yazılım, dahili ön bölge kontrol kuralına göre düşük sonucun doğru mu, yoksa yanlış mı olduğunu kontrol edecektir. Yazılım bunun yanlış düşük sonuç olduğuna karar verirse, “PRO” uyarısı vererek varsayılan olarak 20 kat dilüsyonu ve yeniden çalışmayı tetikleyecektir. Reaksiyon eğrisi kontrol fonksiyonu ve akıllı uyarı alarmı fonksiyonu daha güvenilir sonuçlar sağlayabilir ve otomatik dilüsyon, büyük oranda daha az manuel çalışma ve daha uzun gözetimsiz çalışma süresi sağlayabilir.

pc44-s2-3
Şekil 3: mALB Testi için Sonuç Kontrolü ve Yeniden Çalışma Kuralı

Bir dizi hassas parametre sisteme dahil edilmiştir; böylece, sistem daha akıllı ve daha verimli hale getirilmiştir. Bu, sistemin klinik tanıyı ve tedaviyi destekleme fonksiyonunu, özellikle de yüksek konsantrasyona sahip numunelerde anormal sonuçları tanımlama fonksiyonunu destekleme kapasitesini iyileştirebilir. Bunlar göz önünde bulundurulduğunda, entegre AAA biyokimya sistemi laboratuvar verimini büyük oranda artırabilir, sonuç alma süresini (TAT) kısaltabilir, potansiyel hata riskini azaltabilir ve hem klinik memnuniyeti hem de hasta memnuniyetini artırabilir.