Dyslipidemia: jedna z głównych chorób współistniejących związanych z nadciśnieniem

Prewalencja* nadciśnienia na świecie

Nadciśnienie, nazywane również wysokim albo podwyższonym ciśnieniem krwi, to stan, w którym na ściany tętnic oddziałuje trwale podwyższone ciśnienie. Według doniesień podwyższone ciśnienie krwi występuje u jednego na czterech mężczyzn i u jednej na pięć kobiet ^[1]. Szacuje się, że na całym świecie nadciśnienie występuje u 1,13 miliarda osób. Nadciśnienie stanowi główny modyfikowalny czynnik ryzyka wystąpienia choroby układu sercowo-naczyniowego (ChSN) i odpowiada za około 45% zachorowań i zgonów z powodu ChSN na całym świecie^[2]. Stanowi ono również główną przyczynę przedwczesnych zgonów na świecie.

* Prewalencja - w epidemiologii określenie częstości występowania danej choroby w ściśle określonym okresie, niezależnie od czasu wystąpienia choroby, w przeliczeniu na 10 000 lub 100 000 osób.

Dyslipidemia – częste powikłanie nadciśnienia

Wiadomo, że nadciśnieniu towarzyszą zmiany w metabolizmie lipidów, co stanowi przyczynę nieprawidłowych stężeń lipidów i lipoprotein w surowicy. U osób z nadciśnieniem występują wyższe stężenia cholesterolu całkowitego, trójglicerydów i cholesterolu frakcji LDL w surowicy, a niższe stężenia cholesterolu frakcji HDL w porównaniu do osób z prawidłowym ciśnieniem, a różnica ta jest istotna statystycznie.^[4]

Liczne badania epidemiologiczne wykazały, że prewalencja nadciśnienia i dyslipidemii występujących jednocześnie wynosi od 15% do 31%.^[5]

W jednym z badań, w których analizowano 371 221 pacjentów, stwierdzono, że u bisko jednej trzeciej (30,7%) wszystkich pacjentów występowało zarówno nadciśnienie, jak i dyslipidemia. W przypadku pacjentów z cukrzycą nadciśnienie i dyslipidemia występowały jednocześnie u niemal dwóch trzecich pacjentów (66,3%), czyli ponad dwukrotnie częściej współistnienia nadciśnienia i dyslipidemii w populacji osób niechorujących na cukrzycę (23,8%).^[6]

*O ile nie wskazano inaczej, dane podano w postaci liczbowej (wartości procentowej).
+Brak danych dotyczących wieku w przypadku dwóch pacjentów.

W badaniu tym zaobserwowano również, że odsetek wszystkich współistniejących chorób układu sercowo-naczyniowego był w sposób statystycznie istotny wyższy u pacjentów z nadciśnieniem i dyslipidemią występującymi jednocześnie w porównaniu z pacjentami z izolowanym nadciśnieniem albo izolowaną dyslipidemią. Wśród pacjentów z nadciśnieniem i dyslipidemią występującymi jednocześnie odsetek pacjentów, u których wystąpił zawał mięśnia sercowego (ZMS), był na ogół dwu- do trzykrotnie wyższy niż prewalencja wśród pacjentów z izolowanymi schorzeniami.^[6]

Powszechnie wiadomo, że nadciśnienie i dyslipidemia stanowią dwa główne czynniki ryzyka wystąpienia ChSN. Jednoczesne występowanie tych dwóch czynników ryzyka wywiera wyższy niż addytywny niekorzystny wpływ na śródbłonek naczyń, który skutkuje nasileniem miażdżycy i prowadzi do rozwoju ChSN. W związku z tym ryzyko wystąpienia ChSN związane ze współistnieniem nadciśnienia i dyslipidemii jest zwykle wyższe niż suma ryzyk wystąpienia ChSN w przypadku izolowanego nadciśnienia i izolowanej dyslipidemii. ^[7]

Światowe wytyczne dotyczące postępowania w nadciśnieniu^[9]

• Badania laboratoryjne
  

Stężenie sodu, potasu, stężenie kreatyniny w surowicy i szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej (estimated glomerular filtration rate, eGFR), profil lipidowy i glikemia na czczo.

• Postępowanie w przypadku chorób współistniejących z nadciśnieniem
  

Oprócz kontroli ciśnienia krwi strategia leczenia powinna obejmować zmiany stylu życia, kontrolę masy ciała oraz skuteczne leczenie innych czynników ryzyka w celu zmniejszenia resztkowego ryzyka sercowo-naczyniowego.

• Należy obniżyć stężenie cholesterolu frakcji LDL zgodnie z profilem ryzyka
  

(1) Obniżenie stężenia cholesterolu frakcji LDL o >50% względem wartości w punkcie początkowym i o <70 mg/dl (1,8 mmol/l) w przypadku pacjentów z nadciśnieniem i ChSN, przewlekłą chorobą nerek, cukrzycą albo pacjentów z grupy wysokiego ryzyka niechorujących na ChSN.

(2) Obniżenie stężenia cholesterolu frakcji LDL o >50% względem wartości w punkcie początkowym i o <100 mg/dl (2,6 mmol/l) w przypadku pacjentów z grupy umiarkowanego ryzyka.

(3) <115 mg/dl (3 mmol/l) w przypadku pacjentów z grupy niskiego ryzyka.

Podsumowanie

U pacjentów z nadciśnieniem często jednocześnie występuje dyslipidemia, a współistniejące nadciśnienie i dyslipidemia skutkują istotnym podwyższeniem ryzyka wystąpienia ChSN. Zgodnie ze światowymi wytycznymi dotyczącymi postępowania w nadciśnieniu u pacjentów z nadciśnieniem należy regularnie wykonywać pomiary ciśnienia krwi i badania profilu lipidowego, aby zapobiec wystąpieniu choroby układu sercowo-naczyniowego, udaru mózgu i innych chorób współistniejących.

Piśmiennictwo:

[1] WHO. A global brief on hypertension: Silent killer, global public health crisis (WHO/DCO/WHD/2013.2). World Health Orgnization; 2013.
[2] Alma J. Adler, Reducing Cardiovascular Mortality Through Prevention and Management of Raised Blood Pressure, GLOBAL HEART, VOL. 10, NO. 2, June 2015: 111-122.
[3] WHO. GLOBAL NCD TARGET REDUCE HIGH BLOOD PRESSURE WHO/NMH/NMA/16.195, September 2016.
[4] Kamrun Nahar Choudhury, Serum lipid profile and its association with hypertension in Bangladesh Vascular Health and Risk Management 2014: 10 327–332.
[5] Jamshed J. Dalal, LIPITENSION: Interplay between dyslipidemia and hypertension. Indian J Endocrinol Metab. 2012, Mar-Apr,16(2): 240-245.
[6] Michael L. Johnson, PhD; Prevalence of comorbid hypertension and dyslipidemia and associated cardiovascular disease. Am J Manag Care. 2004,10: 926-932).
[7] Borghi C. Interactions between hypercholesterolemia and hypertension: implicationsfor therapy. 2002; 11: 489-496.
[8] J D Neaton，D Wentworth，et al. Arch Intern Med Actions. 1992 Jan;152(1):56-64.
[9] Thomas Unger, Claudio Borghi, et al. 2020 International Society of Hypertension Global Hypertension Practice Guidelines.