HbA1c: Podstawowy marker terapii wcukrzycy

Cukrzyca (Diabetes Mellitus - DM) to ogólnoświatowy problem zdrowotny. Z informacji Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF) przedstawionych w 2019 r. wynika, że jedna na 11 dorosłych osób (od 20 do 79 r.ż.) cierpi na cukrzycę. Prognozuje się wzrost tej proporcji w miarę zmian i starzenia się społeczeństwa^[1]. Komplikacje obejmują zakres problemów, takich jak choroby nerek i siatkówki oka oraz choroby niedokrwiennej serca.

Diagnostyka, właściwe leczenie i monitorowanie kontroli glukozy są kluczowe w terapii cukrzycy. Dzięki temu w praktyce medycznej pojawiło się wiele testów laboratoryjnych wykorzystujących hemoglobinę glikowaną (HbA1c), białka glikowane (fruktozamina, FUN), stężenie glukozy na czczo i poziom glukozy w osoczu po dwóch godzinach. Test HbA1c jest powszechnie uważany za podstawowy w monitorowaniu poziomu glukozy.

Diagnoza cukrzycy

Według IDF na świecie żyje około 232 milionów osób z nierozpoznaną cukrzycą. W wielu wytycznych sugeruje się prowadzenie badań przesiewowych w zakresie cukrzycy u osób z określonymi schorzeniami lub bez nich, a HbA1c jest wygodnym testem do realizacji tego zadania^[2]. W przeciwieństwie do testów obciążenia glukozą, ostatnio spożyty pokarm nie ma wpływu na wynik HbA1c, więc pacjenci nie muszą pościć ani przyjmować określonych ilości glukozy przed badaniem. Na podstawie wywiadu lekarskiego i pewnych dowodów pomocniczych, lekarze mogą postawić diagnozę dotyczącą cukrzycy, jeśli wynik HbA1c pacjenta spełnia następujące kryteria:

Monitorowanie terapeutyczne

Zdiagnozowani pacjenci mogą rozpocząć leczenie polegające m.in na zmianie trybu życia, przyjmowaniu leków i/lub insuliny. Niezależnie od metody leczenia, monitorowanie jest kluczowe dla holistycznego zarządzania chorobą. Ponieważ test HbA1c może wykazać średnie stężenie glukozy we krwi na przestrzeni około 3 miesięcy, wiele wytycznych zawiera docelowe poziomy HbA1c do celów monitorowania kontrolnego stężenia glukozy. Można je wykorzystać, aby kierować leczeniem pacjentów.

HbA1c to idealny wskaźnik do oceny kontroli stężenia glukozy. Nawet niewielka redukcja poziomu HbA1c może znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania i śmierci z powodu cukrzycy. Badania są wykonywane co 6 miesięcy u pacjentów dobrze kontrolowanych i co 3 miesiące u pacjentów słabo kontrolowanych lub dokonujących zmian w procesie leczenia^[6].

Podsumowanie

Od momentu pierwszego wyodrębnienia HbA1c w 1958 r. szereg badań dowiódł jej wartości w diagnozowaniu i monitorowaniu cukrzycy. HbA1c to podstawowy wskaźnik zalecany przez wiele wytycznych, a badania jej poziomu są znacznie łatwiejsze do wykonania przez pacjentów i do analizy przez pracowników laboratorium. Ich dokładność pomaga również lekarzom podejmować decyzje kliniczne.

Bibliografia

[1] IDF DIABETES ATLAS 2019. https://www.diabetesatlas.org/en/
[2] Pippitt, K. & Li, M. Diabetes Mellitus: Screening and Diagnosis. Diabetes Mellitus 93, 7 (2016).
[3] American Diabetes Association. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2020. Diabetes Care 43, S14 (2020).
[4] Garber AJ, Abrahamson MJ, Barzilay JI, et al. Consensus statement by the American Association of Clinical Endocrinologists and American College of Endocrinology on the comprehensive type 2 diabetes management algorithm—2017 executive summary. Endocr Pract 2017; 23(1): 207-38.
[5] American Diabetes Association. Glycemic Targets: Standards of Medical Care in Diabetes—2020. Dia Care 43, S66–S76 (2020).
[6] HbA1c Testing Frequency: A Review of the Clinical Evidence and Guidelines [Internet]. Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2014 Sep 26.
[7] United Kingdom Prospective Diabetes Study Group: Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet 352: 837–853, 1998
[8] Stratton IM, et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ 321:405–412, 2000